SỰ PHÁT TRIỂN XƯƠNG Ở TRẺ EM

Cơ thể của chúng ta được phát triển trên một bộ khung gồm 206 chiếc xương hợp thành. Ngay từ lúc lọt lòng, hình thù của từng cái xương đã được hình thành. Xương của trẻ phát triển và dần hoàn thiện từ những phần sụn. Quá trình phát triển xương đã cứng khi trẻ bước vào lứa tuổi thanh thiếu niên.

1. Quá trình hình thành và cấu tạo của xương

(Ảnh minh họa: Pexels)

Xương phát triển từ lớp trung bì và phát triển qua 3 giai đoạn: màng, sụn và xương (trừ xương vòm sọ và một vài xương mặt không qua giai đoạn sụn và một phần xương sườn cho đến khi già vẫn ở tình trạng sụn) trong giai đoạn còn là phôi thai. Những xương này giúp cho cơ bắp co giãn nhờ tác động như những đòn bẩy, do đó mới có cử động đồng thời bảo vệ cơ quan sinh tồn nhờ phần đầu, ngực và bụng. Vào tháng thứ nhất của thai kỳ, mang biến thành sụn và dần được thay thế bằng xương ở cuối tháng này.

Với trẻ sơ sinh, phần lớn xương được tạo nên bằng chất liệu mềm còn được gọi là xương sụn, khi trẻ phát triển sụn sẽ dần biến thành xương. Xương bao gồm thân ống ở giữa với hai đầu cùng hình thể riêng. Khi trẻ còn nhỏ, thân ống là xương cứng còn hai đầu phần lớn vẫn là sụn mềm. Xương cứng mới hình thành ở hai đầu, nối liền với xương ở thân ống và quá trình phát triển của xương kết thúc khi trẻ bước vào tuổi thiếu niên. Do vậy, xương ở trẻ nhỏ còn khá mềm.

Sau khi ra đời, quá trình hóa xương ở trẻ còn tiếp tục cho đến khi trưởng thành (khoảng 25 tuần tuổi). Quá trình phát triển được chia thành 2 giai đoạn: hệ xương phát triển mạnh hơn hệ cơ vào giai đoạn đầu (từ lúc mới sinh cho đến khi trẻ dậy thì), về sau hệ xương phát triển chậm hơn hệ cơ vào giai đoạn 2 (tuổi dậy thì trở về sau).

2. Phát triển xương

Tuổi thơ và thời niên thiếu là giai đoạn quan trọng nhất để xương phát triển. Xây dựng xương mạnh mẽ trong giai đoạn này thực sự rất quan trọng để duy trì sức khỏe của xương suốt cuộc đời nhằm tránh các vấn đề về xương có thể mắc phải như:

- Còi xương (xương mềm có thể dẫn đến dị tật ở trẻ em).

- Nhuyễn xương (xương mềm có thể dẫn đến tình trạng đau xương ở người lớn).

- Loãng xương (bệnh xương dễ gãy có thể dẫn đến tình trạng đau đớn và đôi khi tàn tật do gãy xương).

Trong thời thơ ấu và tuổi trưởng thành, xương tiếp tục phát triển dày hơn cho đến khi chúng đạt được cái gọi là "khối lượng xương đỉnh". 

Điều này thường xảy ra ở tuổi 18-25. Khi chúng ta già đi cơ thể của chúng ta sẽ dần mất đi khối lượng xương. Do đó, nếu xương phát triển tốt trong thời thơ ấu và đầu tuổi trưởng thành, xương sẽ tốt hơn ở các vị trí dễ mất khối lượng xương khi chúng ta già đi. Ngoài yếu tố di truyển ảnh hưởng đến khối lượng xương đỉnh, chế độ dinh dưỡng và hoạt động thể chất cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển và sức khỏe của xương.

(Ảnh minh họa: Pexels)

Khi xương bị gãy, ở giữa nơi gãy xương sẽ hình thành tổ chức liên kết do màng xương, cân c, mạch máu tủy xương và hệ thống havers. Tổ chức liên kết này tổ chức ngắm vôi theo kiểu cốt hóa trực tiếp (cốt hóa màng) và làm lành xương. Do đó khi mổ kết hợp xương không được lấy đi màn xương và các tổ chức xương sụn, vì đây là nguồn cung cấp canxi để tạo sự cốt hóa. Ngược lại, khi cắt đoạn xương phải nạo màng xương để tránh hiện tượng tại tạo xương.

Xương là một chất sống dự trữ muối khoáng và có nhiều chức năng quan trọng. Xương phát triển là nhờ vào các yếu tố bên trong và bên ngoài:

- Yếu tố bên trong: độ pH, nồng độ các chất trong máu như P++, Ca++, các loại vitamin và các kích thích nội tiết.

- Yếu tố bên ngoài: là các chế độ ăn uống và luyện tập hằng ngày.

 3. Hoạt động thể chất trong quá trình phát triển xương

Hoạt động thể chất rất quan trọng trong quá trình phát triển của xương, đặc biệt là các hoạt động liên quan đến việc sử dụng trọng lượng cơ thể để chống lại lực cản như nhảy dây, nhảy,...

Trẻ em và thanh thiếu niên nên tuân theo hướng dẫn của các chuyên gia về hoạt động thể chất để hỗ trợ sức khỏe cho xương một cách tốt nhất.

(Ảnh minh họa: Pexels)

Đối với các bé gái đang trong giai đoạn tuổi teen, việc sản xuất tự nhiên nội tiết tố nữ estrogen là một yếu tố quan trọng để xây dựng hệ xương chắc khỏe.

Một số bạn gái luyện tập rất chăm chỉ, chẳng hạn như về thể dục dụng cụ cạnh tranh cấp độ cao hoặc chạy cự ly và trẻ không nhận đủ năng lượng để thực hiện những hoạt động này từ các loại thực phẩm họ đang ăn có thể tạo ra ít estrogen hơn và có khối lượng xương thấp hơn. Bỏ qua chu kỳ kinh nguyệt hoặc chậm kỳ kinh đầu tiên có thể là dấu hiệu của lượng estrogen thấp.

Nguồn: Vinmec, Food Labelling

---