COLCHICINE VÀ NHỮNG LƯU Ý KHI SỬ DỤNG TRONG ĐIỀU TRỊ GOUT

Colchicine là gì?
Colchicine là loại thuốc chủ yếu được sử dụng để điều trị các cơn gout cấp tính và một số bệnh viêm khớp khác.
Thành phần chính của thuốc là colchicine, một hợp chất có trong loại lục bình hoa màu tím.

Công dụng của colchicine
Khi gout đi vào giai đoạn tấn công cấp tính, do tinh thể urate trong khoang khớp có bạch cầu trung tính và bạch cầu đơn nhân. Các yếu tố gây viêm và các enzym thủy phân sau khi nuốt vào sẽ giải phóng dẫn đến hoại tử tế bào, sau đó giải phóng yếu tố gây viêm tại các khớp, gây đau khớp và tổn thương các mô mềm, cuối cùng dẫn đến sự khởi phát các cơn gout cấp tính. Colchicine có khả năng ngăn chặn quá trình nguyên phân, ức chế sự hóa ứng động, sự bám dính và quá trình thực bào của bạch cầu, giảm sự hình thành axit lactic, đồng thời ức chế sự giải phóng prostaglandin và leukotrien, từ đó giúp giảm sự lắng đọng tinh thể urate, kiểm soát tình trạng đau khớp, sưng và đau cục bộ, viêm. Chính những điều này mà colchicine được đưa vào điều trị gout cấp tính trong hướng dẫn điều trị gout của Hoa Kỳ.
Bên cạnh đó, colchicine cũng được chỉ định để giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, tái thông mạch vành và tử vong do tim mạch hoặc ngăn ngừa các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh tim mạch. Một điều đặc biệt nữa là đặc tính chống ung thư đã được chứng minh của colchicine chẳng hạn như ức chế sự di chuyển của các tế bào ung thư và hình thành mạch.

Hướng dẫn sử dụng colchicine 
Đây là loại thuốc chỉ sử dụng cho người lớn, không khuyến cáo sử dụng cho trẻ em.
Trong điều trị đợt gout cấp
Liều khởi đầu là 1 mg (0,5 mg mỗi viên), sau đó uống thêm 0,5 mg sau 1 giờ và không nên dùng thêm thuốc nữa trong vòng 12 giờ tiếp theo. 
Sau 12 giờ, việc điều trị có thể tiếp tục nếu cần thiết với liều tối đa 0,5 mg sau mỗi 8 giờ cho đến khi các triệu chứng được giảm bớt. 
Quá trình điều trị sẽ kết thúc khi các triệu chứng được giảm bớt. Nếu sử dụng lại colchicine thì đợt uống mới phải cách lần uống cũ ít nhất là 3 ngày vì colchicine có thể tích tụ và gây độc.
Colchicine có thể uống trước hoặc sau khi ăn, tuy nhiên, nếu gặp rối loạn tiêu hóa sau khi dùng thuốc, bạn nên thử uống colchicine sau khi ăn.
Thời gian sử dụng colchicine để điều trị gout tùy thuộc vào quá trình điều trị và đáp ứng thuốc của bệnh nhân. Trong một số trường hợp, colchicine có thể được sử dụng trong một thời gian dài như một liệu pháp dự phòng ngăn ngừa cơn gout tái phát.

Một số lưu ý khi sử dụng colchicine
Colchicine có khoảng điều trị hẹp và các phản ứng của nó phụ thuộc vào liều dùng, việc sử dụng colchicine quá mức có thể dễ dàng gây ra các phản ứng bất lợi về đường tiêu hóa như tiêu chảy và nôn mửa.
Vì thuốc có chứa lactose nên không nên dùng cho những bệnh nhân có vấn đề về di truyền như không dung nạp galactose hoặc kém hấp thu glucose-galactose.
Thận trọng khi sử dụng cho những bệnh nhân:
- Người cao tuổi.
- Những bệnh nhân mắc bệnh thận, bệnh về đường tiêu hóa vì có thể sẽ làm cho bệnh nặng hơn.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú.
- Bệnh nhân rối loạn tạo máu,...
Một số trường hợp lạm dụng colchicine hoặc sử dụng sai cách, các triệu chứng sau đây có thể xuất hiện trong vòng vài giờ sau khi uống thuốc như buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy dữ dội, cảm giác nóng rát ở họng, dạ dày và da, rối loạn mạch máu, sốc, tiểu ra máu, suy nhược rõ rệt,...Do đó, để điều trị các cơn gout cấp, người bệnh nên tuân thủ các chỉ dẫn của bác sĩ và không được tự ý tăng liều, khi gặp bất kỳ phản ứng bất lợi nào, hãy tìm trợ giúp y tế ngay lập tức.
Vì colchicine khi dùng thường xuyên có thể gây rối loạn máu, rối loạn thận, rối loạn gan,...nên khi sử dụng với mục đích phòng bệnh, người bệnh cần thường xuyên tiến hành xét nghiệm nước tiểu, xét nghiệm máu ngoại vi (đặc biệt là bạch cầu) và cả chức năng gan.

Tránh dùng bưởi hoặc nước ép bưởi trong thời gian điều trị vì bưởi có thể làm tăng nồng độ colchicine trong huyết tương.

Tương tác thuốc
Colchicine phản ứng với cyclosporine sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm độc thận và tăng nồng độ cyclosporine trong huyết tương, gây đau cơ, yếu cơ, suy gan và suy thận.
Thuốc có thể gây ra tình trạng kém hấp thu vitamine B12 do sự thay đổi chức năng của niêm mạc ruột.
Hiệu quả của thuốc bị ức chế bởi các chất axit hóa và được tăng cường bởi các chất kiểm hóa.
Colchicine được chuyển hóa chủ yếu bởi enzym chuyển hóa CYP3A4 ở gan và sử dụng P-glycoprotein làm chất vận chuyển thuốc, vì vậy, cần thận trọng khi sử dụng đồng thời với thuốc ức chế P-glycoprotein hoặc CYP3A4, đặc biệt là với những bệnh nhân bị suy thận hoặc suy gan.

Bị ngộ độc colchicine phải làm sao?
Về mặt lâm sàng, ngay cả khi sử dụng colchicine với liều được khuyến nghị vẫn có một số ít trường hợp xảy ra các phản ứng bất lợi về đường tiêu hóa trước khi cơn đau gout cấp tính được thuyên giảm, còn trường hợp quá liều có thể dẫn đến nhiễm độc toàn thân nghiêm trọng. Ngộ độc colchicine cấp tính không phổ biến nhưng có tỷ lệ tử vong cao.

Nguyên nhân gây ngộ độc colchicine
Vì colchicine có tác dụng điều trị bằng cách ngăn ngừa quá trình nguyên phân của tế bào và được hấp thu nhanh chóng sau khi uống (thời gian đạt nồng độ đỉnh của colchicine trong huyết tương là 0,5 – 2 giờ). Thêm vào đó, colchicine chủ yếu được chuyển hóa thành dicolchicine thông qua quá trình khử acetyl và methyl hóa dưới tác dụng của enzym P450 ở gan và hầu hết được bài tiết qua mật, còn 10 - 30% được bài tiết qua thận. Vì vậy, những bệnh nhân bị rối loạn chức năng gan, thận sẽ dễ bị ngộ độc thuốc hơn. Cùng với đó là do liều điều trị của colchicine gần với liều gây độc nên khiến cho các triệu chứng ngộ độc dễ xuất hiện sau khi dùng quá liều.

Điều trị ngộ độc colchicine
Sau khi bị ngô độc colchicine, cần ngưng sử dụng loại thuốc này ngay lập tức. Hiện tại không có thuốc giải độc đặc hiệu cho ngộ độc colchicine, các biện pháp hiện tại được sử dụng đó là loại bỏ chất độc như nôn mửa, rửa dạ dày và cần tiến hành càng sớm càng tốt.

Làm thế nào để sử dụng có hiệu quả colchicine?
Khi cho bệnh nhân dùng colchicine cần hỏi về tiền sử dùng thuốc của họ và cố gắng tránh kết hợp colchicine với các loại thuốc ức chế cạnh tranh như erythromycin, ciclosporin, ketoconazol,...

Khi các cơn gout cấp tính tấn công, nên sử dụng colchicine liều thấp và cần nhấn mạnh cho bệnh nhân biết được tầm quan trọng của việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, các nguy cơ tiềm ẩn và tác hại có thể xảy ra do việc sử dụng quá liều.
Colchicine là một trong những loại thuốc được lựa chọn hàng đầu trong điều trị gout nhờ đặc tính kháng viêm mạnh và giảm đau nhanh chóng. Việc sử dụng colchicine sẽ đạt hiệu quả cao nếu người bệnh tuân thủ các hướng dẫn điều trị của bác sĩ và không lạm dụng thuốc trong quá trình điều trị.

Tài liệu tham khảo: drugbank, Hướng dẫn quản lý bệnh gout của Trường cao đẳng tháp khớp Hoa Kỳ năm 2020.