Ho, viêm họng, viêm amidan bùng phát trong mùa lạnh. Tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nặng và 8 cách điều trị ho – viêm họng tại nhà giúp giảm nhanh triệu chứng.

1. Tổng Quan: Vì Sao Mùa Lạnh Dễ Bị Ho & Viêm Họng?

Mỗi khi thời tiết bắt đầu chuyển sang thu – đông, các triệu chứng như ho khan, ho đờm, rát họng, nuốt đau, khàn tiếng, viêm họng lại trở nên phổ biến. Đây là tình trạng mà hầu như ai cũng từng trải qua ít nhất vài lần mỗi năm. Hoặc đôi khi, dù bạn không hề cảm thấy ốm, cổ họng vẫn khô, ngứa và dễ ho bất chợt, nhất là buổi sáng hoặc ban đêm.

Lý do là khi trời lạnh, niêm mạc hầu họng trở nên nhạy cảm hơn, sức đề kháng tại chỗ suy giảm, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus tấn công mạnh mẽ. Ngoài ra, thói quen sinh hoạt mùa lạnh – như tắm nước nóng lâu, bật điều hòa sưởi, uống ít nước – cũng khiến cổ họng khô và dễ kích ứng.

Ho và viêm họng mùa lạnh tuy thường gặp nhưng không nên xem nhẹ, vì nếu không chăm sóc đúng cách rất dễ chuyển thành viêm họng mạn, viêm amidan, viêm thanh quản hoặc viêm phế quản.

---

2. Nguyên Nhân Gây Ho, Đau Họng Mùa Lạnh

2.1 Thời tiết lạnh – giảm sức đề kháng họng

Khi nhiệt độ xuống thấp, cơ thể phản ứng bằng cách co mạch, khiến máu lưu thông đến vùng mũi họng giảm, làm suy yếu hệ miễn dịch tại chỗ. Điều này khiến niêm mạc họng khô, dễ kích ứng và dễ viêm.

2.2 Không khí khô, độ ẩm thấp

Mùa lạnh thường đi kèm với thời tiết hanh khô hoặc sử dụng máy lạnh sưởi. Không khí khô khiến:

• Họng khô rát
• Dịch nhầy bảo vệ niêm mạc giảm
• Vi khuẩn hoạt động mạnh hơn
• Ho khan xuất hiện liên tục

2.3 Virus – nguyên nhân hàng đầu

Khoảng 80% các trường hợp viêm họng mùa lạnh đến từ virus như Rhinovirus, Adenovirus, Influenza… Những loại virus này lây lan mạnh vào mùa đông, khiến ho – nghẹt mũi – đau họng trở nên rất phổ biến.

2.4 Vi khuẩn gây viêm họng

Một số trường hợp nghiêm trọng hơn do vi khuẩn, đặc biệt là:

• Streptococcus pyogenes (viêm họng liên cầu khuẩn)

• Staphylococcus aureus

• Haemophilus influenzae

Trong đó, liên cầu khuẩn nhóm A (GAS) có thể gây biến chứng nếu không điều trị đúng.

2.5 Thói quen sinh hoạt mùa lạnh

Một số thói quen vô tình làm họng kích ứng:

• Uống ít nước
• Thức khuya
• Tắm nước nóng lâu
• Ở phòng máy lạnh quá khô
• Ăn đồ chiên rán, cay nóng
• Hít phải không khí ô nhiễm, khói thuốc

2.6 Dị ứng thời tiết

Khi thời tiết thay đổi đột ngột, một số người dễ bị:

• Ngứa họng
• Ho kéo dài
• Sổ mũi, hắt hơi

Đây là phản ứng dị ứng, không phải nhiễm trùng.

2.7 Trào ngược dạ dày (GERD)

Trào ngược axit dạ dày vào ban đêm có thể gây:

• Ho khan dai dẳng
• Rát họng buổi sáng
• Khàn tiếng

Mùa lạnh hệ tiêu hóa hoạt động chậm hơn nên tình trạng này càng rõ rệt.

---

3. Triệu Chứng Ho & Viêm Họng Mùa Lạnh Cần Lưu Ý

Ho và viêm họng mùa lạnh có thể biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau:

3.1 Triệu chứng thường gặp

• Cảm giác ngứa họng, muốn ho liên tục
• Ho khan hoặc ho có đờm
• Rát họng, nóng trong họng
• Đau khi nuốt
• Khàn tiếng, mất tiếng
• Nghẹt mũi, chảy nước mũi
• Đờm trắng hoặc vàng

3.2 Triệu chứng gợi ý nhiễm khuẩn nặng

• Sốt cao > 38,5°C
• Đờm đặc màu xanh hoặc vàng đậm
• Đau họng dữ dội, hơi thở hôi
• Hạch cổ sưng
• Nuốt khó, nói khó

Nếu xuất hiện các dấu hiệu này, nên gặp bác sĩ sớm để được kiểm tra.

---

4. Cách Điều Trị Ho & Viêm Họng Tại Nhà – Hiệu Quả, An Toàn

Phần lớn các trường hợp ho và viêm họng mùa lạnh không cần dùng kháng sinh, mà có thể cải thiện tốt bằng chăm sóc và điều trị tại nhà.

Dưới đây là các cách hiệu quả nhất:

---

4.1 Uống Nhiều Nước Ấm

Nước ấm giúp:

• Làm dịu đau họng
• Loãng đờm
• Giữ ẩm niêm mạc
• Tăng cường lưu thông máu

Mỗi ngày nên uống 1,5–2 lít nước, chia nhỏ nhiều lần.

---

4.2 Súc Họng Bằng Nước Muối Sinh Lý 0,9%

Súc miệng – súc họng 2–3 lần/ngày giúp:

• Giảm viêm
• Loại bỏ virus, vi khuẩn
• Giảm ho, giảm đờm
• Ngăn ngừa viêm lan rộng

Đây là biện pháp đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả.

---

4.3 Giữ Ấm Cổ – Ngực – Chân

Cổ họng rất nhạy cảm với lạnh. Vì vậy cần giữ ấm bằng:

• Khăn choàng cổ
• Đeo khẩu trang khi ra ngoài
• Mang tất khi ngủ
• Hạn chế uống nước lạnh

---

4.4 Xông Họng & Mũi Bằng Tinh Dầu

Xông hơi bằng:

• Bạc hà
• Khuynh diệp
• Sả
• Gừng

Giúp mở đường thở, giảm nghẹt mũi và giảm ho hiệu quả.

---

4.5 Sử Dụng Mật Ong – Giảm Ho Tự Nhiên

Mật ong chứa chất kháng khuẩn tự nhiên, giúp làm dịu họng.

Một số cách:

• Mật ong + chanh (uống 2–3 lần/ngày)
• Mật ong + gừng
• Mật ong hấp tỏi

Lưu ý: không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.

---

4.6 Trà Gừng – Chanh – Sả Ấm

Công dụng:

• Giảm viêm họng
• Làm ấm cơ thể
• Tiêu đờm
• Tăng đề kháng

Uống 1–2 tách mỗi ngày giúp cải thiện ho rõ rệt.

---

4.7 Sử Dụng Máy Tạo Ẩm Trong Phòng Ngủ

Độ ẩm lý tưởng là 50–60%.

Không khí ẩm giúp:

• Ngăn khô họng
• Giảm ho đêm
• Giảm tiếng rít khi thở

---

4.8 Bổ Sung Vitamin C & Kẽm

  

Vitamin C và kẽm giúp tăng cường miễn dịch, rút ngắn thời gian bị cảm – ho – đau họng.

Có thể bổ sung từ:

• Cam, chanh, bưởi
• Kiwi, dâu
• Viên ngậm kẽm
• Thực phẩm chức năng (theo liều khuyến nghị)

---

4.9 Nghỉ Ngơi Đầy Đủ

Ngủ sớm và ngủ đủ 7–8 tiếng/đêm giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.

Thiếu ngủ sẽ khiến tình trạng viêm họng kéo dài hơn bình thường.

---

4.10 Thuốc Không Kê Đơn (OTC) – Dùng Đúng Cách

    

Bạn có thể dùng các loại:

• Thuốc giảm đau: Paracetamol
• Thuốc giảm ho theo triệu chứng:
  • Ho khan: Dextromethorphan, Pholcodine
  • Ho đờm: Acetylcysteine (NAC), Bromhexine
• Thuốc sát khuẩn họng: viên ngậm chứa menthol, bạc hà, tinh dầu khuynh diệp
• Xịt họng propolis, xịt họng thảo dược

Lưu ý: tránh tự dùng kháng sinh nếu không có chỉ định của bác sĩ.

---

5. Khi Nào Cần Đi Khám Bác Sĩ?

Mặc dù phần lớn các trường hợp ho và viêm họng mùa lạnh là nhẹ, nhưng bạn cần đi khám nếu có:

• Sốt cao kéo dài hơn 48 giờ
• Ho ra đờm xanh, vàng đậm, mùi khó chịu
• Đau họng dữ dội
• Khó thở
• Khàn tiếng > 2 tuần
• Trẻ nhỏ ho nhiều kèm bỏ bú, quấy khóc
• Người già hoặc bệnh nhân nền ho kéo dài

Đặc biệt, nếu nghi ngờ viêm họng liên cầu khuẩn, bác sĩ sẽ làm test nhanh và kê đơn phù hợp.

---

6. Cách Phòng Ngừa Ho & Viêm Họng Mùa Lạnh

6.1 Giữ ấm đúng cách

• Mang khẩu trang khi ra ngoài
• Che kín cổ
• Không uống nước đá
• Tắm nước ấm, không tắm quá lâu

6.2 Uống nước đều đặn

Ngay cả khi trời lạnh, bạn vẫn nên uống đủ lượng nước mỗi ngày.

6.3 Vệ sinh mũi họng thường xuyên

• Súc họng nước muối
• Vệ sinh mũi bằng nước muối xịt

6.4 Tăng sức đề kháng

• Bổ sung vitamin C, kẽm
• Tập thể dục 20–30 phút mỗi ngày
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây

6.5 Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh

• Tránh dùng chung ly, muỗng
• Tránh nơi đông người nếu đang dịch
• Rửa tay thường xuyên

6.6 Giữ môi trường sống sạch, thoáng

• Hạn chế khói thuốc
• Dọn bụi, nấm mốc
• Vệ sinh điều hòa định kỳ

---

7. Kết Luận

Ho và viêm họng mùa lạnh là những bệnh lý rất thường gặp nhưng hoàn toàn có thể điều trị và phòng ngừa hiệu quả tại nhà nếu hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng đúng cách. Hầu hết các triệu chứng sẽ cải thiện sau 3–7 ngày với chế độ chăm sóc phù hợp như:

• Giữ ấm cơ thể
• Súc họng bằng nước muối
• Uống nhiều nước ấm
• Sử dụng thảo dược tự nhiên
• Nghỉ ngơi đầy đủ

Tuy nhiên, nếu triệu chứng nặng hoặc kéo dài, bạn nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

---