CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG VÀ SINH HOẠT CHO NGƯỜI BỆNH GOUT

Gout là một căn bệnh liên quan mật thiết đến sự phát triển kinh tế hiện đại và cơ cấu của chế độ ăn uống do rối loạn chuyển hóa purin hoặc giảm sự đào thải axit uric máu. Do đó, một chế độ ăn lành mạnh và đúng cách, kết hợp với thói quen sinh hoạt khoa học hàng ngày là yếu tố đặc biệt quan trọng đối với bệnh nhân gout.

Chế độ ăn cho giai đoạn gout cấp tính và giai đoạn thuyên giảm
Giai đoạn cấp tính
Bệnh nhân cần hạn chế tuyệt đối các loại thực phẩm giàu purin như gan, thận, tim, não, thịt băm nhỏ, nước dùng, trứng cá, tôm, cá mòi,...vì cứ 100g thực phẩm thì có đến 100 – 1000mg purin. Việc không sử dụng chúng trong giai đoạn cấp tính giúp hạn chế thu nạp quá nhiều purin ngoại sinh.
Giai đoạn thuyên giảm
Người bệnh có thể thực hiện chế độ ăn uống cân bằng bình thường để duy trì trọng lượng cơ thể và axit uric máu ở mức bình thường. Do protein khi nạp vào cơ thể có thể đẩy nhanh quá trình tổng hợp axit uric nên lượng protein tiêu thụ hàng ngày không được vượt quá 1g/kg.

Khuyến khích lựa chọn thực phẩm có tính kiềm
Việc tiêu thụ thực phẩm có tính kiềm giúp làm giảm nồng độ axit uric trong huyết thanh, thậm chí có thể làm cho nước tiểu có tính kiềm, góp phần làm tăng khả năng hòa tan của axit uric trong nước tiểu, thúc đẩy quá trình bài tiết axit uric. Các loại thực phẩm có tính kiềm có thể kể đến như rau xanh, khoai lang, cam, quýt,...Bên cạnh đó, không những có thể thúc đẩy quá trình bài tiết nước tiểu mà chúng còn cung cấp nhiều vitamin và muối vô cơ, duy trì cân bằng axit – bazơ trong cơ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh gout phục hồi.

Uống nhiều nước
Khi pH của nước tiểu ở mức dưới 6.0, người bệnh cần uống nước để kiềm hóa nước tiểu, điều này rất có lợi cho quá trình ion hóa, giúp hòa tan và bài tiết axit uric tốt hơn. Vì thế, bệnh nhân cần uống nhiều nước hơn để làm loãng nước tiểu và lượng nước uống hàng ngày cần đạt 2500 – 3000 ml để ngăn ngừa sự hình thành sỏi, đào thải axit uric ra bên ngoài. 
Lưu ý nên uống nước đều đặn, không nên uống quá nhiều trong một lần. Nên uống nước thường hoặc nước khoáng có tính kiềm yếu (nước có độ pH lớn hơn 7,0), không uống nước tinh khiết có tính axit yếu (nước có độ pH nhỏ hơn 7,0).

Hạn chế uống rượu bia

Rượu bia làm tích tụ axit lactic – một trong những tác nhân làm ức chế cạnh tranh quá trình bài tiết axit uric. Chỉ một lần uống rượu bia cũng có thể làm tăng đáng kể nồng độ axit uric ở huyết thanh, gây ra các cơn gout cấp.
Cà phê, trà có thể được sử dụng ở mức độ vừa phải vì caffeine trong cà phê và trà khi vào cơ thể được chuyển hóa thành methyl urate chứ không phải urate nên không lắng đọng tạo thành các hạt tophi – những khối phồng, sần u lên ở các khớp khiến cho khớp bị sưng và biến dạng.

Chú ý đến phương pháp nấu nướng thức ăn
Một phương pháp nấu ăn hợp lý có thể làm giảm lượng purine trong thức ăn. Chẳng hạn như hấp,luộc, nướng và chiên ít dầu. Tránh nấu thức ăn bằng cách sử dụng nhiệt độ cao trong thời gian dài như hầm, kho. Khi nấu thịt, nên trụng qua nước sôi trước, purin trong thịt có thể được thải ra ngoài một phần, giúp giảm lượng purin có trong thịt.

Hạn chế sử dụng chất béo
Để có thể thúc đẩy quá trình bài tiết axit uric bình thường, người bệnh nên sử dụng chất béo với một lượng vừa phải hoặc thấp, lượng chất béo tiêu thụ mỗi ngày tốt nhất là 0.6 – 1 gram cho mỗi kg trọng lượng cơ thể, chiếm khoảng 20 – 25% tổng lượng calo.

Giữ cân nặng ở mức phù hợp

Cần cố gắng giữ cân nặng trong phạm vi tiêu chuẩn, khi thừa cân và tiến hành giảm cân, bạn chỉ nên giảm một kg cân nặng mỗi tháng nhưng không nên tiến hành giảm cân trong giai đoạn khởi phát cấp tính của bệnh.

Chú ý lượng calo nạp vào
Các nghiên cứu chỉ rẳng việc kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể cũng có tác dụng làm giảm axit uric và các cơn gout cấp. Ăn uống đúng giờ, đủ lượng và tổng năng lượng nạp vào trong ngày nên thấp hơn người bình thường từ 10 – 15%.

Kiểm soát lượng carbohydrate
Người bệnh gout có thể ăn cơm giàu carbohydrate, bánh mì,...vì nó có thể làm tăng khả năng bài tiết axit uric và giảm lượng xetone quá mức được tạo ra bởi quá trình oxy hóa chất béo xảy ra trong cơ thể. Chính vì thế, carbohydrate nên là nguồn năng lượng chính cho bệnh nhân gout. Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là đường fructose trong carbohydrate có thể thúc đẩy quá trình phân hủy axit nucleic và tăng sản xuất axit uric, do đó, nên giảm lượng đường fructose từ các nguồn thực phẩm khác trong chế độ ăn hàng ngày.

Sử dụng sữa ít béo hoặc tách béo và trứng làm nguồn đạm động vật chính
Sữa ít béo và trứng có hàm lượng purine thấp nên người bệnh có thể yên tâm khi sử dụng. Lượng protein được khuyến nghị cho người bệnh gout là 0.8 – 1 gram cho mỗi kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày.

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh gout
Tập thể dục trị liệu
Các bài tập thể dục trì liệu có thể giúp ngăn ngừa các cơn gout cấp, giảm mỡ nội tạng và giảm đề kháng insulin. 
Bệnh nhân khoảng 50 tuổi có thể đạt nhịp tim 110 – 120/phút sau khi tập thể dục và nên đổ mồ hôi một chút. Nên áp dụng 30 phút mỗi sáng và tối, thực hiện 3 đến 5 lần một tuần. 
Bài tập tốt nhất là các bài tập aerobic tiêu thụ nhiều oxy như đi bộ hay các bài tập dưỡng sinh,...Các bài tập gắng sức như chạ nhanh, bóng đá, leo núi,...nên tránh áp dụng vì sẽ làm tăng mức tiêu thụ oxy, tăng sản xuất axit lactic glycolytic kỵ khí và giảm độ pH,...gây ra các cơn gout cấp.

Tránh tình trạng căng thẳng, lo âu
Người bệnh nên kết hợp làm việc và nghỉ hợp lý, đảm bảo giấc ngủ và sinh hoạt điều độ, giữ tinh thần luôn thoải mái, tránh căng thẳng (stress là một trong những yếu tố gây ra các cơn gout cấp).

Mỗi người có một yêu cầu riêng về chế độ ăn uống cũng như sinh hoạt tùy vào tình trạng sức khỏe cũng như mức độ nghiêm trọng của bệnh. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng để nhận được lời khuyên phù hợp dành cho bạn.

Tài liệu tham khảo: baidu, vinmec

---